Zniekształcenia kończyn dolnych w znacznym stopniu wpływają na statykę i postawę ciała. Powstają w wyniku asymetrii w budowie wyżej położonych odcinków ciała, przeciążeń pracą lub są wadami wrodzonymi albo powstają na skutek innych przyczyn.
Wyróżniamy następujące wady kończyn dolnych, dające się w początkowym stadium wyrównać:
• kolana koślawe,
• kolana szpotawe,
• stopa płaska,
• stopa płasko-koślawa,
• stopa wydrążona,
Stopa opiera się o podłoże trzema punktami: guzem kości piętowej, pierwszą kością śródstopia, piątą kością śródstopia. Kości znajdujące się między tymi punktami tworzą sklepienia podłużne i poprzeczne. Jeśli tak opierające się o podłoże stopy nie są odchylone od osi całej kończyny, są to stopy prawidłowe. Oglądana w pozycji stojącej stopa ma od strony przyśrodkowej łagodny łuk, opierający się o podłoże piętą i palcami. Pięta widziana od tyłu jest przedłużeniem osi goleni. Jest prawie prostopadle ustawiona do podłoża. Palce zdrowej stopy są skierowane ku przodowi, ułożone wachlarzowato obok siebie – a nie ukośnie lub zachodzące na siebie. Odbicie takiej stopy, (ślad pozostawiony przez bosą, mokrą stopę ) wykazuje charakterystyczne wgłębienie po stronie przyśrodkowej. Stopę, w której doszło do obniżenia sklepienia podłużnego , nazywamy stopą płaską. Schorzenie to często występuje z równoczesnym odchyleniem osi pięty na zewnątrz: są to stopy płasko-koślawe. Występują również w połączeniu z koślawością kolan.
Kolana koślawe
Wada może być wrodzona lub nabyta. Najczęściej wyróżnia się: koślawość wrodzoną, pokrzywiczą, idiopatyczną, porażeniową, pozapalną, pourazową.
W kolanach koślawych oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz, a kostki przyśrodkowe, przy wyprostowanych i zwartych kolanach, są oddalone od siebie o ponad 5 centymetrów. Za fizjologiczną koślawość uważa się odchylenie od osi przeciętnie 2-3 centymetrów, ale nie większą niż 5 centymetrów.?
W koślawości kolan występują zmiany kostne (skrzywienie kości udowej lub piszczelowej, przerost w stawie kolanowym) i mięśniowo-wiązadłowe, w wyniku których istnieje predyspozycja do zwichnięcia rzepki.
Jeśli wada jest silnie wyrażona po jednej stronie lub jest jednostronna po jednej stronie może wytworzyć się skolioza w odcinku lędźwiowym.
Kolana szpotawe
W tym zniekształceniu kończyny dolne są skręcone do wewnątrz, występuje nadwyprost w stawach kolanowych, mięsnie wewnętrznej strony kończyn dolnych ulegają skróceniu, a po stronie zewnętrznej nadmiernie rozciągają się. Oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz.